Thực ra ai cũng biết lắng nghe quan trọng trong mọi cuộc giao tiếp và trong cuộc sống. Lắng nghe tích cực giống như một liệu pháp chữa lành mọi vết thương, hàn gắn mọi đổ vỡ và thăng hoa mối quan hệ. Nhưng thực tế, không phải ai cũng biết cách lắng nghe hiệu quả.
Thông thường, chúng ta có xu hướng tìm hiểu cách nói sao cho hay hơn. Thuyết trình sao cho hấp dẫn, truyền tải được thông điệp và nói chuyện đi vào lòng người. Ngược lại, có ít người nghiên cứu về cách lắng nghe. Đa số chúng ta lắng nghe theo cảm tính chứ chưa thực sự đầu tư nhiều thời gian để tìm hiểu.
Trong hơn 5 năm đào tạo về giao tiếp, khi được hỏi về cách lắng nghe hiệu quả, nhiều học viên tỏ ra bối rối. Do vậy, với mục đích giúp mọi người lắng nghe hiệu quả, giao tiếp tốt hơn. Tôi sẽ chia sẻ 10 chiến lược để lắng nghe tích cực mà chính tôi áp dụng trong cuộc sống của mình. Và luôn sử dụng để đào tạo học viên.
1. Đối diện người nói và giao tiếp bằng mắt – việc cần làm để lắng nghe hiệu quả
Hãy tưởng tượng nếu bạn nói chuyện mà người khác quay lưng lại, hoặc chú tâm vào điện thoại, máy tính của họ. Bạn sẽ cảm thấy thế nào? Mất cảm hứng nói chuyện, khó chịu, tức giận, tủi thân,…. Hay thề rằng sẽ không bao giờ nói chuyện với những người đó nữa?
Rõ ràng bạn không muốn người khác đối xử với mình như vậy. Hiểu được điều đó, bạn nên bỏ hết những thứ khiến bạn phân tâm. Hãy đặt sách vở, điện thoại, hay bất cứ điều phiền nhiễu khác xuống. Hãy cố gắng đứng đối diện, nhìn người nói ngay cả khi họ không nhìn bạn.
Nhìn vào mắt đối tác của bạn khi nói chuyện là một hành động tôn trọng người nói. Nó còn cho thấy bạn đang rất chăm chú vào nội dung của họ. Đồng thời khi nhìn vào mắt người khác thể hiện bạn là người chính trực. Bạn thiết lập được lòng tin và giúp người khác dễ dàng hiểu cảm xúc của chính bạn hơn. Thêm vào đó, giao tiếp bằng mắt là cách lắng nghe hiệu quả. Bởi nó khiến người nói hứng thú hơn trong việc truyền tải thông điệp của họ.
2. Tập trung nhưng thoải mái
Tập trung vào người nói là điều tốt. Giao tiếp bằng mắt với họ là việc cần làm để lắng nghe hiệu quả. Nhưng không phải vì thế mà bạn cứ nhìn chằm chằm vào đối tác của mình.
Hãy thử một vài cách mà tôi hay áp dụng để giữ một tâm thế thoải mái, thân thiện. Nhưng vẫn đảm bảo thể hiện bạn đang rất chú ý đến người nói:
Thứ nhất, hãy giữ tư thế đứng thẳng, ngồi thẳng, ngửa vai và ngẩng cao đầu. Bởi tư thế này khiến bạn rất năng lượng, tự tin và sẵn sàng để tiếp nhận thông tin.
Thứ hai, bạn vẫn duy trì giao tiếp bằng mắt. Nhưng thay vì nhìn liên tục vào mắt họ – khiến người nói đôi khi cảm thấy bối rối hoặc khó chịu. Bạn có thể nhìn vào những bộ phận khác trên khuôn mặt, có thể là mũi, điểm giữa hai mắt, miệng.
Tiếp theo, bạn nên nở một nụ cười thân thiện và có ánh nhìn ấm áp. Điều này giúp cho người nói cảm thấy thoải mái và tự tin hơn rất nhiều.
Ngoài ra, nếu giao tiếp, thuyết trình với các đối tượng đến từ những nền văn hóa khác nhau, bạn phải tìm hiểu kĩ. Bởi đối với một số nền văn hóa, nhìn vào mắt họ quá nhiều có thể coi là bất lịch sự, thiếu tôn trọng.
3. Tạo một tâm trí cởi mở – Yếu tố không thể thiếu để lắng nghe hiệu quả hơn
Bạn cần tạo và giữ một tâm trí cởi mở khi lắng nghe. Bởi nếu lắng nghe người khác nói nhưng bạn luôn sẵn sàng tư tưởng bảo thủ, phán xét, biện minh, không tin tưởng hay chê bai…. Thì rõ ràng bạn không phải là một đối tượng lắng nghe phù hợp và bạn cũng không nghe được bất cứ điều gì.
Do vậy, cần nghe hết những gì đối tác giao tiếp của bạn trình bày trước khi đưa ra bất kì kết luận nào. Họ có thể đưa ra những quan điểm khác bạn, nhưng không phải vì thế mà bạn có thành kiến với người khác. Hãy cởi mở và sẵn sàng đón nhận những quan điểm, ý tưởng mới.
Giữ một tinh thần cởi mở còn là việc bạn luôn hào hứng với những điều người khác nói. Đó có thể là sự tò mò và thích thú.
Cố gắng không biện minh, giải thích mà nên nghe hết những cảm xúc của người nói cũng là cách thể hiện bạn là người lắng nghe chuyên nghiệp.
4. Chú ý nghe từng từ và cố gắng hiểu nội dung của người nói
Lắng nghe hiệu quả không đơn thuần là tập trung, chăm chú nghe. Nghe nhưng phải hiểu. Đó mới là mấu chốt và mục đích của việc lắng nghe.
Nhiều người cũng có vẻ như đang nghe. Nhưng khi hỏi lại nội dung là gì thì hoàn toàn trống rỗng.
Nếu bạn muốn trở thành người lắng nghe tích cực, hãy chú ý nghe kĩ từng từ, từng câu. Dùng trí tưởng tượng và khả năng của mình để hiểu những gì họ nói. Thậm chí, khi nghe một buổi thuyết trình hoặc những buổi nói chuyện thời gian dài, bạn cần ghi chú những ý chính.
Nắm bắt và hiểu những gì đối tác đang truyền tải là cách lắng nghe hiệu quả. Nó tốt cho người nói và tốt cho bạn – người nghe.
Khi hiểu nội dung, bạn có thể phản hồi, tương tác với người nói tốt hơn. Đồng thời việc này còn thể hiện bạn là một người lịch sự, tôn trọng, hiểu biết.
5. Không ngắt lời và áp đặt quan điểm của bạn
Trong giao tiếp, ngắt lời là điều cấm kị. Không có gì khó chịu hơn khi đang nói thì bị người khác ngắt lời.
Việc áp đặt quan điểm, ý kiến của bạn khiến người nói cảm thấy quan điểm của họ không được xem xét, không được tôn trọng. Dẫn đến hệ quả là người nói khó trình bày được ý kiến của mình. Cuộc trò chuyện trở nên rất phiến diện, áp lực, căng thẳng…
Do vậy, để hoạt động giao tiếp trở nên tốt đẹp, bạn cần lắng nghe, tiếp thu trọn vẹn nội dung của người nói. Tránh ngắt lời và áp đặt quan điểm bản thân.
Trong trường hợp khẩn cấp, hoặc cần thiết buộc bạn phải ngắt lời. Hãy bắt đầu bằng từ xin lỗi, nêu ra lí do và mong họ thông cảm. Đây là cách làm của người chuyên nghiệp.
6. Nên đặt câu hỏi khi người nói tạm dừng. Chỉ đặt câu hỏi để hiểu hơn
Bởi vì nếu bạn đặt câu hỏi khi đối tác giao tiếp của bạn đang nói sẽ làm gián đoạn dòng suy nghĩ của họ. Nó thể hiện bạn không tập trung vào nội dung nói chuyện nên luôn đưa ra các câu hỏi. Vì vậy, cách tốt nhất để lắng nghe hiệu quả, tích cực là hãy đợi cho người nói trình bày hết ý của mình. Lúc này, bạn đưa ra câu hỏi sẽ tốt hơn.
Bạn cũng nên đưa ra những câu hỏi phù hợp với chủ đề đang nói tới. Chỉ hỏi những điều bạn chưa hiểu hoặc mở rộng hơn từ chủ đề ấy. Tuyệt đối không hỏi những gì mà người nói đã trình bày. Khi làm được như vậy, bạn trở thành một người biết lắng nghe, luôn chú ý và tôn trọng đối tác. Hơn nữa, bạn còn là một người tinh tế, ý nhị và biết thúc đẩy người khác đi lên.
7. Phản hồi đến người nói thường xuyên
Một cách để lắng nghe hiệu quả nữa là phải luôn phản hồi đến người nói thường xuyên.
Bạn phải thể hiện rằng mình đang tập trung và hào hứng với chủ đề mà họ đang nói. Hãy giữ cơ thể thẳng, đầu ngẩng cao, đôi mắt sáng và miệng luôn nở nụ cười. Bạn có thể thực hiện các tín hiệu phi ngôn ngữ khác như gật đầu, giao tiếp bằng mắt, nghiêng người về phía người nói…
Trong khi lắng nghe, ở mỗi câu hay mỗi ý của người nói, bạn nên có một vài từ ngữ đệm vào để thể hiện sự chú ý. Đối với người lớn tuổi, bề trên, bạn có thể sử dụng “dạ”, “vâng”… Đối với bạn bè, đồng trang lứa, những đối tượng nhỏ hơn, bạn có thể “ừ”, “ừm”, “đúng rồi”….
8. Cố gắng đồng cảm với người nói – cách lắng nghe hiệu quả
Đây là cấp độ cao hơn của lắng nghe hiệu quả. Đồng cảm là người nghe có cùng cảm xúc với người nói. Nếu bạn có thể buồn khi người nói nói về những điều cảm động. Bạn có thể cười nếu được nghe về những câu chuyện vui vẻ. Bạn có thể trầm ngâm khi nghe những trải nghiệm, hồi tưởng. Có thể sợ hãi khi nghe kể về những điều khủng khiếp xảy ra với người nói….. Chắc chắn rằng bạn là người thấu hiểu vô cùng và luôn có sự đồng cảm.
Khi làm được như vậy, rõ ràng người nói tìm được một người tri âm, nghe – hiểu – có cùng cảm xúc. Chắc chắn, cuộc giao tiếp của bạn rất tuyệt vời, mối quan hệ sẽ thăng hoa.
Để có được sự đồng cảm này đòi hỏi bạn phải tập trung lắng nghe, hiểu những gì người nói trình bày. Và quan trọng hơn hết là bạn đã đặt mình vào vị trí của người nói.
9. Lắng nghe bằng trái tim và tình yêu là cách lắng nghe hiệu quả nhất.
Ở bài viết Nói thế nào để người khác muốn nghe, tôi đưa ra lời khuyên – cũng là cách mà tôi làm: nói bằng trái tim và tình yêu.
Đối với lắng nghe, chiến lược cuối cùng trong 9 chiến lược tôi chia sẻ với bạn đó là lắng nghe bằng trái tim và tình yêu.
Trong nhiều năm qua tôi đều làm theo kim chỉ nam này. Thực sự, đây chính là lực hấp dẫn. Khi nói và nghe bằng tình yêu, tôi cũng được người khác nghe và nói với tôi bằng trái tim.
Lắng nghe bằng tình yêu chính là tình yêu thương, sự bao dung, mong cầu người khác tốt đẹp hơn. Chỉ cần bạn lắng nghe với tình yêu thì mọi chiến lược khác đều tự khắc thực hiện được.
Sự thực, lắng nghe hiệu quả sẽ chẳng còn cầu kì, phức tạp khi bạn áp dụng chiến lược cuối cùng vào trong mọi cuộc giao tiếp và trong cuộc sống của mình.
Hi vọng với 9 chiến lược lắng nghe hiệu quả mà tôi chia sẻ từ chính kinh nghiệm của mình sẽ giúp ích cho bạn. Và đặc biệt hơn, tôi muốn dành tặng bạn một phần quà – vì bạn đã đọc đến những dòng cuối cùng. TẶNG BẠN KHÓA HỌC VỀ GIAO TIẾP MIỄN PHÍ và được tham gia cộng đồng những người yêu thích giao tiếp, nói trước công chúng.
Nếu có bất kì câu hỏi nào hãy để lại bình luận ở dưới hoặc liên hệ với tôi. Tôi sẽ trả lời trong thời gian sớm nhất.
Rất mong được đồng hành cùng bạn!
